Στην ζωή όλα έχουν σχέση με όλα. Φαινομενικά ασύνδετες μεταξύ τους κοινωνικές δραστηριότητες διατρέχονται και συσχετίζονται από το αόρατο νήμα της ανθρώπινης φύσης. Όταν σε ένα πεδίο του κοινωνικού βίου αναφύονται συμπεριφορές που θεωρητικά όλοι είναι έτοιμοι να καταδικάσουν, είναι μάταιο να αναμένει κάποιος ότι σε κάποιο άλλο πεδίο όλα θα είναι αγγελικά πλασμένα.
Προσωπικά πιστεύω ότι όλες οι ανθρώπινες ενέργειες πηγάζουν και κατευθύνονται από κάποιου είδους συμφέρον, εδώ νοούμενο με την ετυμολογική σημασία της λέξης και όχι απαραίτητα με την ηθικώς επιβαρυμένη φόρτιση της. Το θέμα είναι τι αντιλαμβάνεται και τι αισθάνεται ο καθένας ως συμφέρον. Ας δούμε δύο παραδείγματα ανθρώπων.
Στην μια περίπτωση το άτομο θεωρεί ως συμφέρον του ότι φαίνεται να του δημιουργεί κάθε είδους άμεσο όφελος όπως οικονομικό, προσωπικό, οικογενειακό ή κοινωνικό. Προφανώς ο καθένας μας αναγνωρίζει σε αυτό το άτομο συμπεριφορές που θα μπορούσε δυνητικά να καταλογίσει στον οποιονδήποτε.
Στην δεύτερη περίπτωση το άτομο θεωρεί ως συμφέρον του ότι βελτιώνει τον χώρο μέσα στον οποίο δρα, είτε αυτή είναι η κοινωνία μας είτε η δουλειά του είτε ένα σωματείο ή κάθε είδους συγκροτημένη κοινωνική δομή. Δηλαδή αναζητά ικανοποίηση από την δραστηριότητα του, όχι μέσω κάποιου ορατού ή άμεσου οφέλους, αλλά μέσω της εκπλήρωσης των σκέψεων, των σχεδίων και των οραμάτων του.
Νομίζω ότι είναι σαφές ότι στα δύο προηγούμενα, ακραία είναι αλήθεια, παραδείγματα μπορεί κάποιός εύκολα να διακρίνει το χάσμα της ανθρώπινης ποιότητας που χωρίζει αυτά τα δύο άτομα.
Στην μια περίπτωση έχουμε ένα άνθρωπο χαμηλού ηθικού και πνευματικού αναστήματος, ο οποίος σύρεται από την καθημερινότητα, αδυνατεί να δει τον εαυτό του ως μέρος του όλου και αντιλαμβάνεται τις συνέπειες των ενεργειών του στον ορίζοντα της κοντόφθαλμης αντίληψης του. Το κίνητρο αυτού του ατόμου εκπηγάζει από τα πιο χαμηλά ένστικτα της ανθρώπινης φύσης.
Στην δεύτερη περίπτωση έχουμε ένα άνθρωπο που έχει μάθει να συλλογάται, να αναλύει τα δεδομένα, να ατενίζει το μέλλον και να ξέρει ότι η δικαίωση των πράξεων του θα έρθει όταν ίσως αυτός δεν θα είναι πια παρόν. Το κίνητρο αυτού του ατόμου είναι, σε τελευταία ανάλυση, η υψηλή αισθητική των πραγμάτων. Για να το πούμε αλλιώς, η αναζήτηση της ομορφιάς στον μάταιο ετούτο κόσμο, σε μια προσπάθεια νοηματοδότησης της ύπαρξης μας.
Τώρα! Τι σχέση έχουν τα πιο πάνω με τον ερασιτεχνικό αθλητισμό;
Οι κάθε λογής παθογένειες της κοινωνίας μας τείνουν να εμφανίζονται με ξεχωριστή ένταση σε διάφορους τομείς του οργανωμένου βίου μας. Για παράδειγμα, η έλλειψη οργάνωσης μεγεθύνεται ως φαινόμενο μέσα στα Σώματα Ασφαλείας, η αναποτελεσματικότητα αποκαλύπτεται καθαρότερα μέσα στο σύστημα της Παιδείας μας και η αναλγησία της κρατικής μηχανής γίνεται εξοργιστική μέσα στο σύστημα της δημόσιας Υγείας.
Κατ’ αναλογία λοιπόν η στενή, κοντόφθαλμη, συμφεροντολογική δράση πραγματικά ξαφνιάζει στο πεδίο του ερασιτεχνικού αθλητισμού που κάποιος θα ανέμενε, αφελώς φυσικά, να προσελκύει άτομα με μια πιο ανιδιοτελή διάθεση για προσφορά.
Πολύ συχνά, για να μην πούμε πάντα, τα άτομα που εμπλέκονται στα διοικητικά των ερασιτεχνικών σωματείων το κάνουν με αφορμή την ενασχόληση των δικών τους παιδιών με κάποιο άθλημα. Αυτό είναι κατανοητό. Θα πρέπει όμως, για να μπορέσει κάποιος να προσφέρει πραγματικά, να ξεχάσει την αφορμή της εμπλοκής του για να μπορέσει να δράσει πέραν αυτής. Δυστυχώς σπάνια βλέπει κάποιος μια τέτοια θεώρηση των πραγμάτων. Μερικοί μάλιστα φτάνουν στα άκρα. Ότι θεωρούν ότι εξυπηρετεί το παιδί τους καθίσταται δόγμα και ευαγγέλιο. Όλοι οι άλλοι να πάνε να πνιγούν. Από ανάλυση, μέθοδο και σκέψη μηδέν, αλλά από μεθόδους διαστρέβλωσης της πραγματικότητας άλλο τίποτε.
Να διευκρινίσουμε τώρα κάτι πολύ σημαντικό. Όταν λέμε ότι κάποιος δρα με βάση το στενό προσωπικό του συμφέρον ή το συμφέρον του παιδιού του, δεν σημαίνει ότι στην πραγματικότητα το πετυχαίνει. Αντίθετα, μεσοπρόθεσμα ή μακροπρόθεσμα, ειδικά στον ερασιτεχνικό αθλητισμό, με μαθηματική ακρίβεια θα επέλθει το ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα. Διότι για να ενεργήσεις με τρόπο που θα εξυπηρετηθεί πραγματικά το «συμφέρον» σου, χρειάζεται γνώση, μεθοδικότητα και βαθιά κατανόηση του χώρου δράσης.
Θέλω πραγματικά να ρωτήσω τον άγνωστο γονιό που ανακατεύεται με ένα σύλλογο ή ένα σωματείο για να εξυπηρετήσει το παιδί του. Πόσες φορές πραγματικά συλλογίστηκες πάνω στην ύπαρξη σου, πόσα βιβλία διάβασες στην ζωή σου, πώς αξιολογείς τον εαυτό σου ευρύτερα αλλά και στο ειδικό πεδίο της δουλειάς σου; Μπορείς να διακρίνεις την συγκυρία από ένα αποτέλεσμα που ορίζεται από την προσπάθεια, το ταλέντο και την γνώση; Πόσες φορές αναγκάστηκες να επικαλεστείς τον τίτλο σου στην δουλειά σου ή στην εθελοντική σου δράση για να κερδίσεις σεβασμό που προφανώς δεν μπορείς να επιβάλεις δια της παρουσίας σου; Αφού προφανώς δεν μπορείς να αξιολογήσεις τον εαυτό σου μέσω της ενδοσκόπησης σου, δεν αισθάνεσαι συστολή και δέος δίπλα σε κάποιον άλλο που, δια της παρουσίας του και δια του παραδείγματος, σου δείχνει ένα άλλο τρόπο πρόσληψης του κόσμου;
Τα πιο πάνω ερωτήματα είναι προφανώς ρητορικά καθώς εύκολα απαντώνται κατά παράφραση της γνωστής ρήσης. Αν ο βλάκας καταλάβαινε ότι είναι βλάκας δεν θα ήταν βλάκας.
Ειλικρινά θέλω να πιστεύω ότι ένας καλύτερος κόσμος είναι δυνατός. Είμαι σίγουρος ότι δεν θα είμαι ζωντανός για να τον δω. Ο κάθε άνθρωπος όμως έχει υποχρέωση να παλεύει για αυτόν. Το χρωστάμε στα παιδιά μας.
Κώστας Μιχαηλίδης
Έφορος Υδατοσφαίρισης ΝΟΠ